काठमाडौं । कोभिड–१९ विरुद्धको दोस्रो चरणको खोप अभियानका लागि थप खोप ल्याउने प्रक्रियामा सरकार लागिपरेको छ । भुक्तानी गरिसकेकोे खोपसमेत आइनपुग्दा खोप अभियान लक्ष्यअनुरुप अघि नबढ्ने देखिएको छ । तर, खोप अभाव भएर अभियान स्थगित हुने अवस्था आउन नदिने सरकारी अधिकारीहरुले दाबी गरेका छन् ।

१६ लाखले लगाए खोप
कोभिड–१९ विरुद्धको खोप अभियानअन्तर्गत पहिलो चरणमा चार लाख ३० हजारजनालाई खोप दिने सरकारको लक्ष्य रहेकामा चार लाख २९ हजार ७०५ जनालाई खोप दिइयो । दोस्रो चरणअन्तर्गत पहिलो प्राथमिकतामा  सरकारले ६५ वर्षमाथिका १६ लाख नागरिकलाई राखेको थियो । जसमध्ये मंगलाबारसम्म १२ लाख ज्येष्ठ नागरिकले खोप लगाएका छन् ।

दुई चरणमा गरी नेपालमा अहिलेसम्म १६ लाख जनसंख्याले कोभिड–१९ विरुद्धको खोप लगाएको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक छ । अधिकांश प्रदेश र पालिकामा लक्ष्यानुसारको संख्यामा ज्येष्ठ नागरिकले खोप लिएका छैनन् ।

काठमाडौं महानगरपालिका, सहरी स्वास्थ्य तथा खाद्यपदार्थ नियमन विभाग प्रमुख हरिबहादुर कुँवरका अनुसार महानगरभित्रका एक लाख नागरिकलाई खोप लगाउने सूचीमा राखिए पनि ४८ हजार ६८ जनाले मात्रै खोप लिएका छन् । दोस्रो चरणको खोप अभियान २० दिनसम्म चलाउने भनिए पनि खोप पर्याप्त नभएपछि १० दिनमा नै रोकिएको थियो ।

खोप अभियान केही समयलाई रोकिएको खोप विभाग प्रमुख डा. झलक गौतमले बताए । थप खोप उपलब्ध हुनसाथ अहिलेको अभियानमा बाँकी रहेका र दोस्रो प्राथमिकतामा परेका ५५ वर्षमाथिका नागरिकलाई खोप दिने तयारी गरिएको छ ।

कति मौज्दात छ खोप ?
नेपालमा अहिलेसम्म कोभिड–१९ विरुद्धको कुल २३ लाख ४८ हजार डोज खोप भित्रिएको छ । गएको माघ ८ गते भारतले अनुदानमा नेपाललाई कोभिड–१९ विरुद्धको पहिलो खोप कोभिसिल्ड पठाएको थियो । सरकारले भारतको सिरम इन्टिच्युट अफ इन्डियासँग खरिद गरेको २० लाखमध्ये १० लाख डोज खोप फागुन ९ गते नेपाल ल्याइएको थियो । थप १० लाख डोजका लागि सिरमलाई रकम भुक्तानी गरिइसकिएको छ । खोप आउन बाँकी छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनको कोभ्याक्सअन्तर्गतको २२ लाख ५६ हजारमध्ये तीन लाख ४८ हजार डोज खोप नेपाल आइसकेको छ । जसमध्ये चैत ३ गतेसम्म प्राथमिकतामा परेकाले लगाएर अब सात लाख डोज मौज्दात रहेको खोप विभाग प्रमुख डा. गौतमले बताए । सात लाखमध्ये केन्द्रीय केल्डचेन टेकुमा अहिले एक लाख ३५ हजार डोज खोप भन्डारण रहेको र बाँकी सबै खोप प्रदेशमा पठाइसकिएको स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गत आपूर्ति व्यवस्था शाखा प्रमुख उपेन्द्र ढुंगानाले बताए । कोभिड–१९ विरुद्धको खोपको कुल डोजमध्ये बढीमा ३ प्रतिशत भने खेर जानसक्ने आँकलन गरिएको छ ।

अबको खोप कहाँबाट ? 
नेपालमा अहिलेसम्म आएको सबै खोप भारतको सिरम इन्टिच्युट अफ इन्डियाबाट ल्याइएको कोभिसिल्ड खोप हो । नेपालले शुल्क भुक्तानी गरिसकेको थप १० लाख डोज खोप पनि चाँडै उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता सिरमले जनाएको स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमले बताए । सिरमले विश्व बजारमा नै खोप निर्यात गरिरहेको र कोभ्याक्सलाई समेत खोप उपलब्ध गराउनुपर्ने भएकाले नेपालमा थप १० लाख डोज खोप पठाउन ढिलाइ भएकोे डा. गौतम बताउँछन् । सिरमले कोभ्याक्स कार्यक्रमलाई पनि खोप उपलब्ध गराउनुपर्ने भएकाले अग्रिम भुक्तानी गरेका अन्य मुलुकहरुले समेत पर्याप्त खोप पाएका छैनन् ।

वैशाख १० देखि दोस्रो डोज खोप दिइने 
कोभिड–१९ विरुद्धको खोप अभियानअन्तर्गत पहिलो चरणको पहिलो प्राथमिकतामा माघ १४ गतेदेखि खोप लगाएकाहरुलाई वैशाख १० गतेदेखि दोस्रो डोज दिइने भएको छ । डा. गौतमका अनुसार अहिले मौज्दात रहेको सात लाख डोजबाट पहिलो प्राथमिकतामा खोप लगाएका चार लाख २९ हजार नागरिकलाई दोस्रो डोज दिइनेछ । आठ हप्ताको फरक राखेर दोस्रो डोज दिने नियमानुसार ‘ग्याप’ राखिएको डा. गौतमको भनाइ छ । पहिलो चरणमा अग्रपंक्तिमा खटिएका स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, सफाइकर्मी, शववहान तथा एम्बुलेन्स चालक, स्वास्थ्य स्वयंसेवक, वृद्धाश्रममा खटिएका कर्मचारी तथा सञ्चारकर्मीलाई खोप दिइएको थियो ।

खोप अभाव हुँदैन : स्वास्थ्यमन्त्री 
स्वास्थ्यमन्त्री हृदयेश त्रिपाठीले खोप अपुग भएकै कारण अभियान रोकिन नदिने प्रतिबद्धता पटक–पटक दोहोर्‍याउँदै आएका छन् । बाह्रखरीसँगको कुराकानीमा मन्त्री त्रिपाठीले भने, “कहाँबाट कसरी ल्याउने भन्ने सरकारको जिम्मा हो । तर, खोपमा ग्याप हुँदैन ।”

नेपाललाई चीन सरकारले अनुदानमा दिने भनिएको आठ लाख डोज खोप ल्याउन औषधि व्यवस्था विभागले अनुमति दिइसकेको छ । खोप नेपाल ल्याउन आवश्यक प्राविधिक तयारी गरिरहेको स्वास्थ्य सेवा विभागका व्यवस्थापन महाशाखा निर्देशक डा. भीमसिंह तिंकरीले बताए ।