युवा लोकदोहोरी गायक, संगीतकार, लेखक खेम सेन्चुरीले कोरोना कहरबीच पनि यो वर्ष तिजका लागि एक दर्जनभन्दा धेरै गीत बजारमा ल्याइसकेका छन् । यद्यपि, उनका यो वर्षको तिजलक्षित गीतभन्दा पनि गत सालको उनी र मधु क्षेत्रीको स्वर रहेको ‘सोचेझैँ जिन्दगी रै’नछ’ नै बजारमा चर्चित छ । यसको कारण उनी महामारीले निम्त्याएको परिस्थितिलाई मान्छन् । कोरोना कहरबीच करोडौँ लगानीमा आएका तिज गीतको प्रतिफल, तिज गीतमा शब्द चयन विवाद र महामारीबीच तिजको योजनालगायत विषयमा गायक खेम सेन्चुरीसँग बाह्रखरीकर्मी वर्षा महर्जनले गरेको कुराकानी :

तपाईं त कोरोनाको त्रासबीच पनि तिजमा व्यस्त हुनुहुन्छ नि ?
केहीले भ्याक्सिन लगाइसकेकाले आत्मबल पनि बढिरहेको छ । डर केही कम भइरहेकाले चाडबाड नजिकिएसँगै हामी कलाकारहरू सकारात्मक भएर काम गरिरहेका छौँ । कोही विदेशको कार्यक्रम त कोही देशमै हुने कार्यक्रमको तयारीमा छन् । हामी पनि रिहर्सल गरिरहेका छौँ । नयाँ सपना र जोसहरू झांगिँदै छन् भनौँ न ।

अवस्था सहज बन्दै गएको हो ?
चाडबाड नजिकिँदै गरेकाले हामी सर्जकका नाताले सावधानी अपनाएर गीत रेकर्डिङ, छायांकनको काम त गरिरहेकै छौँ । कार्यक्रमहरूमा मात्रै निर्भर हुनेहरूलाई गाह्रै भएको छ । तर, यसले समग्र कलाकारहरूलाई नै असर पुगेको छ ।

यो वर्ष पनि तिज गीत बजारमा ल्याउनुभएको छ । प्रतिक्रिया कस्तो पाइराख्नुभएको छ ?
यो वर्ष पनि मैले १६ वटा गीतहरू बजारमा ल्याएँ, तर पहिलाजस्तो भएन । हुन त यीमध्ये कति समसामायिक अनि रमाइलो शैलीका गीत छन् ।

यो वर्ष यति धेरै नयाँ तिज गीत ल्याउँदा पनि गत वर्षकै ‘सोचेझैँ जिन्दगी रै’नछ’को ओझेलमा परेको हो ?
यो कुरा मैले पनि महसुस गरेको हो । धेरै ठाउँमा मेरो अहिलेका गीतभन्दा ‘सोचेझैँ जिन्दगी रै’नछ’ गीतलाई प्राथमिकता दिँदै नाच्दै, गाउँदै गरेको देखेँ मैले । समग्रमा पोहोर साल पनि अरू गीतभन्दा त्यही गीतलाई धेरै रुचाइएको थियो । समय–परिस्थिति नै त्यस्तै भएकाले पनि हुनसक्छ ।

यो वर्ष रिलिज भएको विष्णु माझीको गीत ‘चरी जेलैमा’ पनि, एक किसिमको जेलमा जस्तै त हो नि हामी । महामारीका कारण कति आँटेका कुरा, रहरहरू पूरा हुन पाएनन्, सपनाहरू पूरा गर्न पाइएन । यो समयसापेक्ष भएका कारण यी गीतहरू दर्शकले धेरै रुचाउनुभएको हो कि जस्तो लाग्छ ।

धेरै स्रोता–दर्शकको रोजाइको सिर्जनाका लागि के गर्नुपर्ने रहेछ ? 
हामी सर्जकले एउटा माध्यम पनि समात्न सक्नुपर्छ । हामीले सबै पाटोलाई मध्यनजर गर्नुपर्ने हुन्छ । मन छुने शब्द चयनका साथै समय र माहोल हेरेर सिर्जना गर्नुपर्छ जस्तो मलाई लाग्छ । सकेसम्म पहिलाको र अहिलेको दुवै पुस्ताका दर्शकले मन पराउन् भन्ने सोचसहित हामीले सिर्जना गर्नुपर्छ । तर, यति भनिरहँदा हामीले सबैखालका गीतहरू बनाउनु र गाउनुपर्ने हुन्छ ।

मेरो आफ्नै कुरा गर्नुपर्दा म मौलिक र नेपालीपन खोज्छु र प्राथमिकता दिन्छु ।

टिकटक गीत बज्ने माध्यम हुन् । तर, टिकटकले गर्दा गीत चल्छ भन्ने कुरामा म त्यति विश्वास गर्दिनँ । अडियो मन परेपछि बल्ल मानिसले टिकटक बनाउने हो । केही अपवादमा टिकटकबाट भ्युज बढ्नु स्वाभाविक हो । तर, त्योभन्दा पनि आफ्नै सिर्जना राम्रो हुनुपर्छ ।

तिज गीतमार्फत महिलाले आफ्नो कथाव्यथा पोख्ने गर्छन् तर, पछिल्लो समय तिज गीतमा शब्द चयनलाई लिएर विवाद छ नि ?
तिज हिन्दु महिलाले मान्दै आउनुभएको पर्व हो । तर, पहिलाजस्तो तीन दिन तीन रात काटेर बल्ल माइत पुगेर वर्षभरिको दुःख पोख्ने समय अहिले छैन । समय परिवर्तन भइसकेको छ । होला, कहीँ–कतै अहिले पनि त्यस्तै होला । तर, पहिलाभन्दा समय सकारात्मकतातर्फ लम्किसकेको छ ।

महिलाको पर्व भनिरहँदा हामी पुरुष सर्जकहरूले पनि यसमा उहाँहरूलाई गीतमार्फत साथ दिइरहेका छौँ । आजको विसंगति र विकृतिको कुरा गर्दैगर्दा क्षणिक लोकप्रियता कमाउने सोच भएकाहरूले त्यस्तो भड्किलो गीत बजारमा ल्याउने हो । यसमा सेन्सर पक्कै लाग्नुपर्छ । तर फेरि हामीले मात्रै भनेर पनि हुन्न, किनभने राज्यले नै यसमा कुनै मापदण्ड बनाइदिएको छैन ।

दुर्गेश थापाको सवालमा राष्ट्रिय लोकदोहोरी गीत प्रतिष्ठानको निर्णय उचित थियो ?
दुर्गेशलाई प्रतिष्ठानको सदस्यबाटै हटाउनुपर्ने, बहिष्कारै गर्नुपर्ने थियो जस्तो मलाई लाग्दैन । लोकशैली भने पनि उहाँको आफ्नै शैली र भाका छ । त्यहीअनुरूप उहाँका फ्यानहरू हुनुहुन्छ ।

लोकभाका भनेको हाम्रो मौलिक भाका हो । यसको गुणस्तरकै लागि हाम्रो अभिभावकको रूपमा प्रतिष्ठान छ । तर, यो कुरामा उहाँलाई सम्झाएर आगामी गीतहरूमा यस्तो नगर्ने वाचासहित अघि बढेको भए हुने थियो कि जस्तो मलाई लाग्छ ।

कोरोना महामारीबीच पनि तिज गीतका लागि करोडौँ लगानी भएका छन् । सबैले लगानी उठाउँछन् ?
गीतको संख्यामा कमी आएर गुणस्तरीय ५/६ वटा मात्रै गीत बजारमा आएका भए पक्कै सबैले लगानी उठाउन सक्थे होला । तर, अहिले त क्वालिटीभन्दा पनि क्वान्टिटी मात्रै बढी छन् । तिजलक्षित नै सयौँ गीतहरू आइरहेका हुन्छन् । अझ, कोरोनाका कारण लगानी उठाउन निकै गाह्रो छ । मलाई लाग्छ, एकाध गीतले मात्रै आफ्नो लगानी उठाउन सफल बनेका छन् । जसमध्ये प्रकाश सपुतको ‘कुरा बुझ्न पर्च’, विष्णु दिदीको ‘चरी जेलैमा’लगायत केही गीतहरू मात्रै छन् होला ।

तिज विशेष कार्यक्रम छ कि छैन ?
कार्यक्रम छ । विस्तारै चहलपहल बढ्न थालिसकेको छ । काठमाडौंलगायत काठमाडौंबाहिर पनि केही कार्यक्रमहरू छन् । तर, गर्ने कि नगर्ने भन्ने अन्योल छ । त्यसैले यदि काठमाडौंबाहिरको कार्यक्रम हुने तय भयो भने बाहिरै हुनसक्छु ।